Tips voor het pastoraat

1. Het belangrijkste is dat je luistert en aansluit bij waar de ander is. Dat is altijd zo in het pastoraat, maar het is nog belangrijker wanneer die ander getraumatiseerd is. Besef dat die ander nog maar kort geleden heeft moeten vluchten, verlieservaringen heeft doorgemaakt en misschien met gruwelijkheden geconfronteerd is.

Het is normaal dat mensen in de war zijn, emotioneel zijn en misschien in het gesprek van de hak op de tak springen. Wees er gewoon, luister en sluit aan op hun verhaal.

2. Ga niet meteen doorvragen naar ervaringen. Op die manier brandt het trauma soms dieper in. Sta open voor wat de ander wil vertellen en laat hem de regie houden. Het is van voordeel om wat basale kennis van traumapastoraat op te doen.

3. De toekomst is voor de Oekraïners in een paar weken tijd op losse schroeven komen te staan. Niets is meer zeker. Als je naar hun verhaal luistert zul je waarschijnlijk niet alleen geestelijke vragen tegenkomen, maar vooral ook veel praktische. Luister ook naar die praktische vragen en help op weg. Misschien kan je zelf iets betekenen, maar anders zijn er ook veel andere mogelijkheden, vaak via de gemeenten om hulp te bieden. Verbind die ander met die hulp. En check in een volgend contact of dat ook daadwerkelijk gelukt is.

4. Verdiep je (een beetje) in de Oekraïense cultuur en taal. Dat hoeft natuurlijk niet uitputtend, maar het is wel fijn als je bijvoorbeeld even een groet in hun taal kan uitspreken. Volg bijvoorbeeld deze gratis cursus van drie bijeenkomsten van een uur: Oekraïens – Radboud in’to Languages (ru.nl)

5. Je kan meestal geen pastoraat in de moedertaal leveren, tenzij je zelf Russisch of Oekraïens spreekt. Dat is een handicap, maar het hoeft niet onoverkomelijk te zijn. Je kan bijvoorbeeld een andere Oekraïner die Engels kan vragen om te helpen vertalen. Ook met de google translate app kom je een eind. Die kan je ook zo instellen dat jij het in het Nederlands zegt en dat je de vertaling in het Oekraïens kan laten horen. Dat is wel zo handig want dan heb je meteen de juiste uitspraak te pakken.

Ook al spreek je de taal niet en begrijp je maar heel weinig, mensen zullen snel doorhebben als je er voor hen bent en hen wilt helpen het goede te zoeken. Je kunt ook nog met handen en voeten proberen te communiceren. Zorg dat de ander zich welkom en veilig bij je voelt.

6. Realiseer je dat dé Oekraïense vluchteling niet bestaat. Ze hebben wel allemaal iets gemeen, namelijk de oorlog en de vlucht naar Nederland. Maar verder is ieder mens uniek en verschillen Oekraïners qua persoonlijkheid, biografie en kerkelijke achtergrond net zo veel als Nederlanders het zijn. Ga dus niet te snel generaliseren vanuit een contact met een persoon naar de hele groep.

7. Wees je bewust van de kerkelijke achtergrond van de Oekraïner. Veel Oekraïners zijn Orthodox of katholiek. Omdat de biecht een belangrijke plek inneemt in veel Oekraïense (orthodoxe en rooms-katholieke) kerken, kan het zijn dat men het pastorale gesprek liever in een kerkgebouw afspreekt dan thuis. Het is daarom goed om bij het maken van de afspraak te vragen aan hen of ze bij hen in hun thuis/opvanglocatie of liever in de kerk willen afspreken.

8. Het is voor een Oekraïner heel normaal om samen in de context van het gesprek te bidden. Hij zal dat meestal ook van jou als predikant verwachten. Ook als je elkaar niet verstaat kan je toch in je eigen taal een gebed uitspreken. Waarschijnlijk wordt dat zeer op prijs gesteld.

9. Als het mogelijk is en gewenst, plan dan een vervolggesprek. Je bent misschien één van de eerste Nederlanders waar ze een dieper gesprek mee hebben. Als jij een vertrouwd en betrouwbaar persoon bent waar ze bij terecht kunnen dan helpt dat heel veel bij het proces van landen in de nieuwe omgeving.